The Art of Governance: onderzoek naar de invloed van werkdruk op de besluitvaardigheid van Rotterdamse gemeenteraadsleden

Gemeenteraadsleden hebben te maken met hoge werkdruk. Gemiddeld zijn zij in grote steden in Nederland als Amsterdam en Rotterdam meer dan twintig uur per week bezig met het raadswerk, waar dit eerst tussen de zestien en twintig uur per week was. Dit doen zij veelal naast een reguliere baan en het partijwerk. De onderzoeksvraag die beantwoord zal worden is: wat is de invloed van toenemende werkdruk op de besluitvaardigheid van raadsleden in de Rotterdamse gemeenteraad? De werkdruk wordt gedefinieerd aan de hand van vier maatschappelijke oorzaken: de invloed van collaborative governance processen, de invloed van de media en de hiermee samenhangende politieke overwegingen, decentralisatieprocessen en de toenemende complexiteit van beleidsproblemen. De theorie van Hernández en Ballester (2012) over bounded rationality stelt dat men door een teveel aan informatie uiteindelijk minder snel tot een keuze komt en er zo inertie optreedt.

Hier tegenover staan drie strategieën waarmee raadsleden zich kunnen wapenen tegen de werkdruk: het gebruik van heuristieken, procedures en selectiemethoden aanwenden en het hebben van een optimistische mentaliteit. Er is onderzocht in welke mate elke oorzaak verantwoordelijk is voor de stijging in werkdruk en welke strategieën raadsleden veelal gebruiken om hiermee om te gaan. Het onderzoek is kwalitatief van aard en is uitgevoerd door middel van interviews met raadsleden binnen de Rotterdamse gemeenteraad. De opnames hiervan zijn getranscribeerd en de transcripten hiervan zijn vervolgens gecodeerd en geanalyseerd met behulp van Atlas.TI. Uit de analyse blijkt dat media en politieke overwegingen en collaborative governance processen het vaakst verantwoordelijk zijn voor de stijging in werkdruk. De invloeden van collaborative governance processen gaat men tegen door zelf naar wijken te gaan, thema’s te selecteren op relevantie en hulp te vragen aan experts. Een mediateam neemt veel werk uit handen als het gaat om de tweede oorzaak. Ook is het hebben van een hoge public service motivation van belang bij het raadswerk. Een terzijde is dat collaborative governance volgens een meerderheid van de respondenten leidt tot betere besluitvorming, ondanks de hogere werkdruk die het met zich meebrengt. Tot slot focussen de aanbevelingen zich omtrent collaborative governance op het vergroten van het mandaat en middelen voor de wijkraden om participatie op wijkniveau te organiseren en directe participatie met een raadslid te verzorgen. Omtrent de invloed van de media en politieke overwegingen wordt aangeraden de voorzitter en de griffie een sterkere rol te geven bij het behandelen van enkel relevante zaken tijdens actualiteitenvergaderingen en raadsvergaderingen en te sturen op een correct gebruik van raadsinstrumenten. Om met decentralisatie en complexere beleidsproblemen om te gaan is projectmatig werken met alle actoren en de raadsleden kennis laten opdoen vanuit verschillende bronnen omtrent een bepaald beleidsterrein raadzaam.