De Corona-crisis, tijdelijke schok of langdurige verandering?

In dit onderzoek staan de sturingsfilosofie van de overheid, de verantwoordelijkheidsverdeling en de Corona-crisis centraal. Aan de hand van een literatuurstudie is een theoretische basis gebouwd waarmee vervolgens tien Corona persconferenties, de troonredes van 2020 en 2021 en de regeringsverklaring van het kabinet Rutte IV zijn geanalyseerd. Dit is gedaan om de volgende onderzoeksvraag te beantwoorden: Wat is de sturingsfilosofie van de overheid met betrekking tot de verantwoordelijkheidsverdeling en hoe is deze ontwikkelt door de Coronacrisis? Uit de analyse is gebleken dat er een sterke samenhang is tussen een sturingsfilosofie en een verantwoordelijkheidsverdeling. Zodra er sprake is van sturing volgens Traditional Public Administration (TPA) is er een verantwoordelijkheidsverdeling waarbij de overheid de rol van gezaghebber heeft, en burgers de rol van onderdaan hebben. Het tegenovergestelde is het geval bij sturing volgens New Public Governance (NPG), daar heeft de overheid de rol van partner en hebben burgers de rol van co-producten. De derde dominante sturingsfilosofie is New Public Management (NPM) waar sturing top-down plaatsvindt maar door onder andere privatisering en management de verantwoordelijkheidsverdeling er diffuus uit ziet. In de analyse is gebruik gemaakt van de Punctuated equilibrium (PE) theorie om de beleidsveranderingen theoretisch te kunnen duiden en onderzoeken. Bij aanvang van de Corona-crisis in 2020 was de sturingsfilosofie van de overheid NPG. Toen het aantal besmettingen toenam en burgers niet hun verantwoordelijkheid namen, wat tot uiting kwam in hun gedrag, veranderde de sturingsfilosofie naar TPA. TPA bleef tot begin 2022 de dominante sturingsfilosofie. Begin 2022 eindigde (voorlopig) de Corona-crisis en veranderde de sturingsfilosofie van de overheid weer terug naar NPG. Hierdoor is er inderdaad een soort van golvende beweging van sturingsfilosofieen waargenomen. Tegelijkertijd met deze veranderingen bewoog de verantwoordelijkheidsverdeling ook mee. Gedurende de eerste twee jaar nam de overheid het meest de verantwoordelijkheid door vaak in persconferenties te zeggen wat burgers moesten doen. Aan het einde van de crisis ofwel het begin van het derde, kregen burgers weer meer verantwoordelijkheden. Het leek erop alsof de situatie weer grotendeels hetzelfde was als voor de crisis, met betrekking tot de sturingsfilosofie en verantwoordelijkheidsverdeling. De ontwikkelingen van de sturingsfilosofie en 4 verantwoordelijkheidsverdeling werden gedreven door cijfers (IC opnames, R getal en vaccinatiegraad) en het gedrag van burgers.