Ongedeelde wijken in Amsterdm-Noord. Een gedeelde wijk is een ongedeelde wijk

De Gemeente Amsterdam streeft de laatste dertig jaar naar gemengde wijken om de leefbaarheid van wijken te verbeteren en de achterstanden van kwetsbare bewoners aan te pakken door welvarendere groepen (middenklasse) naar de stad te trekken of te behouden. Menging is gericht op het mengen van de woningvoorraad in de verwachting dat daar sociale menging door ontstaat. Hiervoor waren grootschalige ingrepen in de woningmarkt nodig die van grote invloed zijn geweest op de samenstelling van wijken en sociale netwerken van zittende bewoners. Gemengde wijken zouden bijdragen aan een inclusieve en sociaal rechtvaardige stad, hetgeen de gemeente nastreeft.

Door opeenvolgende bouwontwikkelingen en een na-ijleffect van de economische crisis van 2008-2013 vindt er sinds een aantal jaar een versnelde verstedelijking plaats, met als resultaat gentrificatie van wijken vanuit het centrum naar de buitenwijken. De grootste bouwopgave landt in het groene, rustige en dorpse stadsdeel Noord maar dat gaat niet zonder slag of stoot. De groei van het aantal inwoners, de verdichting, de druk op de voorzieningen, het groen en de openbare ruimte heeft geleid tot ruimtelijke en sociale ongelijkheid, segregatie en verdeeldheid tussen inwoners. De sociale cohesie en leefbaarheid staan onder druk. De veranderingen, en vooral de snelheid daarvan, hebben geleid tot een verlies van thuisgevoel van veel inwoners, vooral in de tuindorpen. De balans was zoek. Noord is in korte tijd veranderd van dorp in stad. Daardoor veranderde ook het imago van Noord van “shabby en sjofel” naar “hip en hot”.

Hierdoor is sociale onrust ontstaan tussen bewoners in de bestaande en de nieuwe wijken en tussen bewoners en de overheid en woningcorporaties. Dit leidt weer tot tegenreacties en polarisatie tussen inwoners. Zittende bewoners eisen meer zeggenschap over de verdichting, de groei en de manier van participatie. Bovendien willen zij dat er niet alleen in nieuwe wijken wordt geïnvesteerd maar juist ook in bestaande wijken waar de meeste sociaal-economische achterstanden voorkomen. Vanuit het Ongedeelde wijken-principe zouden fysieke ingrepen moeten bijdragen aan sociale verbeteringen in bestaande wijken.

Dit onderzoek richt zich op de effecten van de groei van Noord op de samenleving en de spanningen die dat met zich mee brengt tussen inwoners onderling en die tussen inwoners en de overheid. In dit onderzoek staat het overbruggen van de kloof en het versterken van het thuisgevoel door middel van voorzieningen en ontmoetingsplekken centraal. Het onderzoek is zowel theoretisch als praktisch van aard en behandelt de volgende onderzoeksvragen:

In hoeverre leidt de groei van Amsterdam-Noord tot een tweedeling tussen bestaande en nieuwe wijken en hun inwoners? En hoe kunnen voorzieningen en ontmoetingsplekken bijdragen aan het overbruggen van de kloof?