Naar een onzekerheidsomarmende beleidsaanpak

Dit onderzoek beantwoordt de volgende onderzoeksvraag: ‘Wat is de invloed van governance capaciteiten op het proces naar een onzekerheidsomarmende beleidsaanpak in contexten waar men reeds ontwikkelt naar deze aanpak en wat kan hiervan geleerd worden voor mobiliteitsbeleid?’. Het omarmen van onzekerheden in beleidsprocessen is wenselijk vanwege de aanwezigheid van diepe onzekerheid. Dit vereist een verschuiving van beleidsparadigma. Het doel van dit onderzoek is om leerpunten te verzamelen voor het veranderproces naar deze aanpak binnen mobiliteitsbeleid. Governance samenwerking is vanwege wederzijdse afhankelijkheden tussen partijen cruciaal om deze paradigmaverandering te realiseren. De aanwezigheid van governance capaciteiten is in deze samenwerking nodig om te komen tot een effectief veranderproces. Governance capaciteiten komen voort uit een interactie tussen agency en structurele condities. Er worden vier governance capaciteiten onderscheiden, namelijk transformative, unlocking, orchestrating en stewarding capacity. Om de onderzoeksvraag te beantwoorden is een meervoudige casestudie uitgevoerd naar cases in het waterbeheer en kritieke infrastructuur waar men ontwikkelt naar een onzekerheidsomarmende beleidsaanpak. Daarnaast is een vertaalslag gemaakt van deze resultaten naar mobiliteitsbeleid. Dit onderzoek trekt een drietal conclusies voor het veranderproces naar een onzekerheidsomarmende beleidsaanpak. Ten eerste speelt urgentie om te veranderen een cruciale rol in het veranderproces. Urgentie blijkt echter af te nemen als de verandering naar een onzekerheidsomarmende beleidsaanpak betekent dat bestaande werkwijzen moeten worden afgebroken en vormt een barrière rondom unlocking capacity. Ten tweede is het gedurende de ontwikkeling van de onzekerheidsomarmende beleidsaanpak van belang om partijen waar de beleidsaanpak moet landen op een open wijze te betrekken (orchestrating capacity) en ruimte te bieden om te leren (stewarding capacity). Als dit niet gebeurt is het risico dat de totstandkoming van de aanpak het einde is van het veranderproces. Tot slot is het belangrijk om de beleidsaanpak stevig te verankeren en tegelijkertijd ruimte te bieden aan partijen om zelf invulling te geven aan de implementatie ervan, ofwel zelforganisatie (stewarding capacity). Een barrière rondom de verankering blijkt het afbreken van bestaande niet-duurzame praktijken (unlocking capacity). Dit onderzoek doet daarom een viertal aanbevelingen voor het veranderproces binnen mobiliteitsbeleid: • Bepaal urgentie om te veranderen samen met actoren waar de onzekerheidsomarmende beleidsaanpak moet landen. • Richt een open en onzekerheidsomarmend veranderproces in om zelforganisatie en draagvlak te creëren. • Zorg dat de onzekerheidsomarmende beleidsaanpak bestaande niet-duurzame praktijken vervangt. • Veranker de onzekerheidsomarmende beleidsaanpak stevig, maar bied ook ruimte voor actoren om zelf invulling te geven aan de eigen bijdrage. Dit onderzoek kent een aantal beperkingen. Een eerste beperking van dit onderzoek is dat de onderzochte cases nog geen volledige onzekerheidsomarmende beleidsaanpak gerealiseerd hadden. Vervolgonderzoek naar (internationale) koplopers kan daarom potentieel interessante inzichten opleveren. Een tweede beperking is dat het qua onderzoeksintensiviteit uitdagend bleek om de vier eerdergenoemde governance capaciteiten diepgaand te onderzoeken. Vervolgonderzoek naar een specifieke governance capaciteit ter verdieping kan daarom relevant zijn.