Are you willing to change?

Duurzaamheid komt steeds vaker naar voren in beleidsdoelen met het uitganspunt om bijvoorbeeld klimaatverandering tegen te gaan, een circulaire economie te realiseren en milieudruk te verminderen. In het kader van maatschappelijk verantwoord inkopen (MVI) heeft de Rijksoverheid het Manifest MVI opgesteld dat door verschillende partijen is ondertekend, waaronder de Veiligheidsregio RotterdamRijnmond (VRR). De ambitie van de VRR om maatschappelijk verantwoord in te kopen behelst een organisatieverandering, waarbij geldt dat in de wetenschappelijke literatuur weinig bekend is over de veranderbereidheid omtrent MVI in een veiligheidsregio. Naar aanleiding hiervan is een meervoudig casestudieonderzoek uitgevoerd met het doel theorie te construeren en te verklaren welke factoren de veranderbereidheid beïnvloeden van bij inkoopbeslissingen betrokken actoren van de VRR om duurzaam publiek in te kopen, oftewel Sustainable Public Procurement (SPP) toe te passen. Hierin staat de volgende vraagstelling centraal: Welke factoren beïnvloeden de SPP-veranderbereidheid van inkoopadviseurs, projectleiders, budgethouders en bestuurders binnen de Veiligheidsregio RotterdamRijnmond en hoe kan die veranderbereidheid worden verklaard? Ter beantwoording van de centrale vraagstelling kan geconcludeerd worden dat er verschillen en overeenkomsten zijn in de veranderbereidheid van de verschillende actoren om duurzaam in te willen, moeten en kunnen kopen die verklaard worden door factoren uit de theorie en empirie. Overeenkomsten in factoren die in elke case zijn afgeleid onder respondenten met meer veranderbereidheid zijn: affectieve reacties, meerwaarde, discrepantie, valentie, motivators, externe noodzaak, voorbeeldfunctie, maatschappelijke verantwoordelijkheid, kennis en expertise, bewustwording, draagvlak en communicatie. Verschillen in factoren bij respondenten met meer veranderbereidheid zijn: cognitieve reacties, managementsteun, afwegingen maken, lokale en MKB-gerichte inkoop, uitstraling organisatie, innovatiegerichte inkoop, duidelijk doel en leiderschap. Overeenkomsten in factoren die in elke case zijn afgeleid onder respondenten met minder veranderbereidheid zijn: afwegingen maken, financiële risico’s en het risico dat er geen/ weinig SPP-mogelijkheden zijn op de markt. Enkele verschillen in factoren bij respondenten met minder veranderbereidheid zijn: managementsteun, weinig aandacht voor SPP en tijdsdruk. De beantwoording van de vraagstelling is tot stand gekomen door het uitvoeren van een meervoudig casestudieonderzoek dat kwalitatief en deels inductief van aard is. Er is literatuuronderzoek uitgevoerd om theorie te verzamelen over SPP, veranderbereidheid en de factoren die de veranderbereidheid beïnvloeden volgens verschillende studies (Ajzen, 1991; Metselaar, 1997 en Armenakis & Harris, 2009). Deze theoretische vertrekpunten dienden als input voor het uitvoeren van empirisch onderzoek waarbij zeventien semigestructureerde interviews zijn afgenomen met inkoopadviseurs, projectleiders, budgethouders en bestuurders van de VRR. Uit het onderzoek kwam als aanbeveling naar voren om intern te communiceren dat er een verandering naar MVI plaatsvindt en wat het belang van de verandering is. Hierbij is een geschikte leiderschapsstijl, hetzij topdown, hetzij bottom-up, nodig om de verandering te leiden. Verder wordt aanbevolen om meer kennis over MVI intern binnen te halen en resultaten en successen omtrent de verandering te delen.