De ‘fit’ doet ertoe

Vanwege krapte en vergrijzing op de arbeidsmarkt, die erg voelbaar is bij de overheid, hebben gemeenten moeite met het verkrijgen van een adequaat en vaardig personeelsbestand. Daardoor is sturen op het behouden van ambtenaren en hun bekwaamheid noodzakelijk. Het vergroten van de public service motivation (PSM), een vorm van motivatie die betrekking heeft op het belang dienen van een grotere politieke entiteit, draagt bij aan het behouden van ambtenaren en het vergroten van hun bekwaamheid. Om gemeenten te voorzien van handvatten voor het beïnvloeden van PSM, is onderzoek naar de antecedenten van PSM nodig. Hiervoor kan de person-environment fit (P-E fit) theorie goed worden gebruikt, omdat deze op situationele- en omgevingselementen ingaat. In dit onderzoek wordt daarom de invloed van bepaalde typen PE fit, namelijk persoon-organisatie fit (P-O fit), persoon-leidinggevende fit (P-L fit) en persoon-baan fit (P-B fit) op PSM onderzocht. Deze typen van P-E fit worden onderzocht, omdat dit onderzoek zicht focust op het analyseniveau van de organisatie en het individu. Het doel van dit onderzoek is achterhalen hoe P-O fit, P-L fit en P-B fit de PSM van ambtenaren werkzaam binnen kleine gemeenten beïnvloedt, om gemeenten praktische handvatten te geven voor het beïnvloeden van PSM. De onderzoeksvraag luidt als volgt: Hoe beïnvloedt persoon-organisatie fit (P-O fit), persoon-leidinggevende fit (P-L fit) en persoonbaan fit (P-B fit) de public service motivation (PSM) van ambtenaren werkzaam bij kleine gemeenten? Het doel wordt behaald middels kwalitatief onderzoek, uitgevoerd bij twee kleine gemeenten, namelijk Hendrik-Ido-Ambacht en Sliedrecht. De data wordt verzameld middels semigestructureerde interviews, afgenomen bij een divers sample van beide gemeenten. Uit de resultaten en analyse is gebleken dat een goede P-O fit, P-L fit en P-B fit over het algemeen een positieve invloed hebben op PSM en een slechte P-O fit, P-L fit en P-B fit een negatieve invloed hebben op PSM. Een uitzondering is eisen-capaciteiten P-O fit, waarbij een slechte fit voor sommigen een positieve invloed heeft op PSM. Verder bleek P-B fit de belangrijkste invloed te hebben op PSM, waar P-L fit de minst belangrijke invloed heeft. Op basis van deze conclusies zijn verschillende praktische aanbevelingen gedaan. De eerste aanbeveling is gericht op verbeteren van de waarden- en doelencongruentie, om P-O fit te bevorderen. De tweede aanbeveling is gericht op het verbeteren van de behoeftenbenodigdheden fit. Ten slotte is de derde gericht op het verbeteren van de relatie tussen medewerker en leidinggevende, door P-L fit te bevorderen.