Samen aan het stuur

Steeds meer steden in Nederland hebben te maken met complexe binnenstedelijke gebiedsontwikkelingen. De steden groeien en gemeenten hebben de taak deze groei te begeleiden. Regie op de (schaarse) ruimte komt steeds vaker vanuit de overheid, op verschillende niveaus. De gemeente staat aan de lat om publieke belangen in gebiedsontwikkeling te borgen. Publieke belangen kunnen in de context van gebiedsontwikkeling bestaan uit economische, sociale, ecologische en culturele belangen. Een gemeente kan hierop sturen door drie sturingsmechanismen: hiërarchische sturing, netwerksturing en marktsturing. Gemeentes sturen echter niet volledig alleen op publieke belangen. Binnenstedelijke gebiedsontwikkelingen zijn complex en er zijn meerdere partijen bij betrokken. Samenwerken in een Publiek-Private Samenwerking (PPS) is een bekende samenwerkingsvorm om deze ontwikkelingen aan te pakken, in gebiedsontwikkeling die centraal staan in deze scriptie gaat het om een netwerk-PPS. Op dat moment zit de gemeente als aandeelhouder in een BV, namelijk de PPS organisatie, maar vervult het ook nog de reguliere publiekrechtelijke rol die een gemeente heeft. Dit onderzoek bekijkt hoe de gemeente beide rollen gebalanceerd uit kan voeren, en daarmee publieke belangen in gebiedsontwikkeling kan borgen. Met deze scriptie wil ik kennis toevoegen over hoe de twee ogenschijnlijk tegenstrijdige zaken, het op afstand zetten van de politiek terwijl het gemeentebestuur wel in positie wordt gezet om publieke belangen te borgen, met elkaar verenigd kunnen worden. Uit dit onderzoek blijkt dat er vijf redenen zijn waarom gemeentes deelnemen aan een PPS. Het gaat om: het gezamenlijk dragen van financiën en risico’s, het gebruik van kennis en expertise uit de markt, de sturing op het gebied als geheel, het op afstand zetten van de gemeentelijke organisatie en dagelijkse politiek en het vergroten van de sturing door vanaf het begin aan tafel te zitten bij ontwikkelingen, echt ‘samen aan het stuur’ als gebiedspartners. Uit dit onderzoek blijkt dat de slagkracht en realisatievermogen van een gebiedsontwikkeling vergroot wordt door een externe PPS organisatie. Een gemeente in een gebiedsontwikkeling met een PPS zet alle drie de sturingsvormen, vaak tegelijkertijd, in. Aan het begin van een ontwikkeling wordt marktsturing ingezet om de juiste gebiedspartner te kiezen. Hiërarchisch gebeurt dit bijvoorbeeld door duidelijk in een opdracht te beschrijven, in de vorm van een masterplan of koersdocument, welke publieke belangen gediend moeten worden, hiërarchisch door de gemeenteraad vastgesteld. De gemeente stuurt netwerkend door bijvoorbeeld samen met de partners in het gebied, en dus met de gekozen gebiedspartner, de opdracht te formuleren en in onderhandeling en interactie de (financiële) kaders van deze opdracht te bepalen.