Van gedoogpartner tot premierskandidaat

Populistische partijen hebben de afgelopen decennia aan populariteit gewonnen. In 2023 won Geert Wilders de Tweede Kamerverkiezingen, waarna het meest rechtse kabinet in de Nederlandse geschiedenis werd gevormd. De media hebben uitvoerig gerapporteerd over Wilders’ politieke carrière en spelen een cruciale rol in hoe het publiek hem ziet. In deze scriptie wordt onderzocht in hoeverre en op welke wijze Nederlandse populaire en kwaliteitskranten hebben bericht over Geert Wilders tussen 2010 en 2023. Met een kwantitatieve inhoudsanalyse wordt vastgesteld hoeveel aandacht Nederlandse dagbladen aan Wilders hebben besteed en of er verschuivingen zijn in de framing van Wilders tijdens verkiezingscampagnes, waarbij verschillen tussen populaire en kwaliteitskranten worden geanalyseerd. We onderscheiden twee groepen frames: medialogica frames (conflict,- negativiteits-, horse race en privatiseringsframe) en populistische frames (people-centrism, anti-elite en exclusionisme frame). Uit deze scriptie blijkt dat beide typen kranten gelijktijdig over Wilders berichten, met pieken rond verkiezingsperiodes en controversiële gebeurtenissen. De overeenkomstige berichtgeving wordt verder benadrukt doordat het gebruik van frames tussen beide krantentypen nauwelijks verschilt, wat aangeeft dat ze vergelijkbare selectiecriteria hanteren bij het selecteren en presenteren van nieuws over Wilders. Het conflictframe werd wel vaker aangetroffen in populaire kranten, waarbij het vooral een amusementsfunctie vervulde in de berichtgeving over Wilders, wat past bij de sterkere commerciële focus van deze kranten. Kwaliteitskranten berichten daarentegen vaker en negatiever over Wilders dan populaire kranten, wat hun rol als waakhond weerspiegelt. Door zijn standpunten te herhalen, dragen deze kranten onbedoeld bij aan de normalisering en verspreiding van zijn ideeën. De variatie in framing tussen verkiezingscampagnes kan worden verklaard door de specifieke verkiezingscontexten. In 2012 speelde bijvoorbeeld Europese integratie een belangrijke rol, terwijl de COVID-19 pandemie in 2021 een cruciale factor was. In 2023 werden verschuivingen in Wilders’ framing beïnvloed door zijn vermeende gematigde houding en toenadering van de VVD tot samenwerking met de PVV. Deze factoren kunnen mogelijk verklaren waarom Wilders tijdens de verkiezingscampagne van 2023, ondanks weinig media-aandacht en matige peilingen, toch de meeste zetels won.