Geert Wilders en de PVV in het nieuws

Op 22 november 2023 won de Partij voor de Vrijheid (PVV) met partijleider Geert Wilders met 37 van de 150 zetels de Tweede Kamerverkiezingen. Deze overwinning stond haaks op de resultaten van de partij bij de Provinciale Statenverkiezingen, die eerder dat jaar plaatsvonden en voor de PVV slechts tot 5 van de 75 zetels in de Eerste Kamer leidden. Verschillende (nieuws)media speculeerden over de vermeende rol die media gespeeld zouden hebben bij deze verschuiving, doordat medialogica steeds meer geïntegreerd raakt in politieke logica. Dit onderzoek richt zich daarom op de (election campaign) framing van Geert Wilders en de PVV in vijf grote Nederlandse kranten, in de periode voorafgaand aan de Provinciale Verkiezingen tot aan de Tweede Kamerverkiezingen. De onderzoeksvraag die hierbij centraal staat is: Hoe geven (election campaign) frames invulling aan de berichtgeving over Geert Wilders en de PVV in Nederlandse kranten van februari tot en met november 2023? Naast de integratie met medialogica is er ook toenemende aandacht voor personalisering in de politiek, waarbij politiek door media(tisering) steeds meer teruggedrongen wordt tot een competitie tussen individuele kopstukken. Wegens gebrek aan een heldere conceptualisering, presenteerden eerdere onderzoeken naar dit fenomeen echter tegenstrijdige onderzoeksresultaten. In dit onderzoek wordt daarom eerst aan de hand van een inductieve framinganalyse een generiek personaliseringsframe gedefinieerd, zodat het kwantitatief gemeten kan worden, en daarnaast opgenomen kan worden in (election campaign) framing theorie. Het personaliseringsframe werd met vier andere election campaign frames gemeten in een kwantitatieve inhoudanalyse, met aandacht voor de frequentie, sterkte, spreiding, en onderlinge relaties van frames. Uit het onderzoek bleek dat frames niet positief aan elkaar gecorreleerd zijn, maar meer dan 90% van de berichtgeving framing bevat. Dit duidt op heterogenere berichtgeving, omdat situaties in verschillende artikelen vanuit verschillende frames worden gerepresenteerd, maar daarnaast ook op weinig objectieve berichtgeving. De resultaten wezen uit dat er geen lineaire veranderingen in framing hebben plaatsgevonden tussen de twee verkiezingen die het grote verschil in uitslag kunnen verklaren. Piekmomenten bij bepaalde frames waren logischerwijs te verklaren aan de hand van (politieke) gebeurtenissen die in die periode het nieuws domineerden. Opvallend was echter dat het personaliseringsframe en human interest frame de boventoon voerden in de berichtgeving, wat duidt op een dominante journalistieke stijl met aandacht voor emotie, individuen en een menselijk gezicht. Op basis van eerdere onderzoeken blijkt dit een gevolg van commercialisering van de media. Het personaliseringsframe was het meest voorkomend in de berichtgeving, wat aantoont dat Wilders in berichtgeving dikwijls de PVV overschaduwt. Dit is een belangrijke bevinding, omdat dit ervoor kan zorgen dat burgers een vertekend beeld krijgen van ons politieke stelsel en de keuzemogelijkheden die zij hebben bij verkiezingen, doordat partijen en andere politieke actoren op de achtergrond verdwijnen.