Wie profiteert, betaalt!

De huidige bekostiging van gebiedsontwikkeling kent echter tekortkomingen. Het opbrengend vermogen van het bestaande instrumentarium is beperkt, wat leidt tot een oneerlijke verdeling van de kosten en baten. Het onderzoek pleit voor een verbreding van de wijze van bekostiging, waarbij niet alleen de overheid betaalt, maar iedereen die profiteert van de aanleg van een publieke voorziening. Daarbij geldt als uitgangspunt dat een bijdrage wordt geleverd op basis van het eigendom en gebruik van het vastgoed voor zover men financieel voordeel ondervindt van de grootschalige infrastructuur. Dat is een verbreding van de huidige bekostigingssystematiek waarbij een bijdrage wordt gevraagd op basis van het feit dat er iets ontwikkeld wordt. Dit betekent geen extra belasting, maar een verschuiving van lasten: degenen die profiteren betalen meer, terwijl de algemene belastingbetaler minder bijdraagt. Een waardestijging van onroerend goed kan zowel door privaat als publiek handelen ontstaan. Wanneer de grond in handen is van de overheid is er weinig discussie over de bestemming van deze waardestijging: deze komt ten goede aan de maatschappij. Dit geldt ook voor particuliere grond wanneer deze door eigen inspanningen in waarde stijgt. Ingewikkelder wordt het wanneer particuliere grond en/of vastgoed in waarde toeneemt als gevolg van iemands anders handelen. Dan ontstaat er vaak discussie over wie deze waardestijging toekomt; de eigenaar of de veroorzaker? Ook na realisatie van een gebiedsontwikkeling kan als gevolg van externe factoren zoals economische groei en bevolkingsgroei een verdere waardestijging van het onroerend goed optreden. Sommigen vinden dat deze waardestijging aan de overheid zou moeten toekomen, een standpunt dat dit onderzoek onderschrijft. Er zijn drie typen baatafromingsinstrumenten: macro baatafroming, directe en indirecte baatafroming. Macro baatafroming is verankerd in het overkoepelende grondbeleid en is ingegeven door een bredere grondgedachte of ideologie. Bij directe baatafroming behoort de waardestijging toe aan de gemeenschap, terwijl bij indirecte baatafroming de grondeigenaar en ontwikkelaar elf verantwoordelijk is voor het mitigeren van de effecten van hun grond-of vastgoedontwikkeling.