Roofkunst en Relaties: Hoe de teruggave van roofkunst aan Sri Lanka en Indonesië de soft power van Nederland versterkt

In Nederland heeft het debat over het koloniale en slavernijverleden geleid tot discussies over de teruggave van roofkunst (Adviescommissie Nationaal Beleidskader Koloniale Collecties, 2020, p. 30). Dit resulteerde in het besluit van 6 juli 2023, om 478 objecten terug te geven, waarvan 472 objecten aan Indonesië en zes objecten aan Sri Lanka (Rijksoverheid, 2023). Voormalig Staatssecretaris van Cultuur en Media Gunay Uslu benadrukte dat deze voorwerpen tijdens de koloniale periode onterecht in Nederland zijn beland, bijvoorbeeld door roof of dwang (Idem.). In de literatuur wordt de teruggave van roofkunst vaak gezien als een vorm van culturele diplomatie, bedoeld om de relatie tussen landen te verbeteren (Shehade & Fouseki, 2016, p. 365). Culturele diplomatie draagt bij aan het versterken van de soft power van een land, door strategisch gebruik te maken van de culturele uitingen en middelen van een staat (Ang et al., 2015, p. 368). In deze thesis wordt onderzocht of de teruggave van roofkunst, als onderdeel van culturele diplomatie, van invloed is op de soft power van Nederland. Hierbij wordt gekeken naar de perceptie van de soft power van Nederland in Sri Lanka en Indonesië. De onderzoeksvraag die centraal staat is: “Onder welke voorwaarden is de teruggave van roofkunst aan Sri Lanka en Indonesië van invloed op de perceptie van de soft power van Nederland?” Deze vraag is onderzocht door na te gaan of de voorwaarden van Allport’s contacthypothese – gelijke groepsstatus, gemeenschappelijke doelen, samenwerking en institutionele steun – tijdens het teruggaveproces aanwezig waren, en in hoeverre deze voorwaarden hebben bijgedragen aan een positievere perceptie van de soft power van Nederland. De resultaten van de interviews en de contentanalyse tonen aan dat de teruggave van roofkunst aan Sri Lanka heeft bijgedragen aan een positievere perceptie van de soft power van Nederland. Daarentegen heeft de teruggave van roofkunst aan Indonesië in mindere mate invloed gehad op de perceptie van de soft power van Nederland. In beide casussen waren de voorwaarden van Allport tot op zekere hoogte aanwezig, wat heeft geleid tot positieve intergroepsrelaties. Dit resulteerde echter niet noodzakelijkerwijs in een positievere perceptie van de soft power van Nederland.