Integritisme door de lens van ethisch leiderschap: 'een veelkleurige diamant'

In deze studie werd onderzocht op welke manieren het door leidinggevenden ervaren integritisme binnen de gemeente Rotterdam doorwerkt in de ethische leiderschapsrol. Integritisme verwijst naar het verkeerd gebruiken van het begrip integriteit. Vaak is dit zonder een goede reden of door een misverstand over wat integriteit inhoudt en soms zelfs met de intentie om een tegenstander te schaden. Ethisch leiderschap verwijst naar het karakter, de besluitvorming en het gedrag van een leider die anderen motiveert om beslissingen te nemen en zich te gedragen volgens relevante morele normen en waarden. Daarnaast wordt van een ethische leider verwacht om proactief op zoek te gaan naar het creëren van nieuwe morele normen. In bestaande literatuur is geen systematisch onderzoek gedaan naar het concept integritisme en de mogelijke doorwerking daarvan op leiderschap. Dit onderzoek heeft daarom gepoogd een eerste verkenning te bieden door 21 leidinggevenden van de gemeente Rotterdam te interviewen over hun ervaringen met integritisme. De respondenten waren afkomstig uit drie verschillende hiërarchische niveaus. Voor een evenwichtig overzicht van de inzichten was besloten om in totaal dertien teammanagers, zes afdelingshoofden en twee directeuren te interviewen. Uit de resultaten van dit onderzoek blijkt dat het merendeel van de respondenten het bij integritisme belangrijker vindt om morele waarden, zoals eerlijkheid en rechtvaardigheid te behouden. Daarnaast lijkt het voorbeeldgedrag voor hen een belangrijkere rol te spelen in hun functie op het moment dat integritisme in hoge mate wordt ervaren. Verder blijkt uit de resultaten dat een hoge mate van ervaren integritisme de bekrachtiging van morele normen en waarden bemoeilijkt. Ook kan worden geconcludeerd dat er onder de respondenten een consensus bestaat om bij integritisme meer te communiceren over morele waarden en normen. Tot slot is te zien dat meer dan de helft van de respondenten actief op zoek gaat naar het creëren van nieuwe morele normen in gevallen waar integritisme in hoge mate wordt ervaren. Daarentegen vindt net iets minder dan de helft van de respondenten, het juist van belang om bij integritisme terug te vallen op bestaande regels en afspraken. Al met al heeft dit onderzoek nieuwe inzichten opgeleverd voor integritisme en ethisch leiderschap. Vervolgonderzoek wordt aangeraden om meer te differentiëren tussen de verschillende vormen van integritisme op verschillende leidinggevende lagen van (lokale) publieke organisaties. Daarnaast is het cruciaal om bij integritisme het gesprek met elkaar blijven te voeren, ondanks dat de term vaak een negatieve connotatie heeft.