Vlootinstructies en de eerste twee oorlogen met Engeland in de zeventiende eeuw

Door de florerende handel groeide de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in de zeventiende eeuw uit tot één van de wereldmachten. De zeventiende eeuw staat daardoor bekend als ‘Gouden Eeuw’. De handel bracht de Republiek grote rijkdommen, maar had ook zijn keerzijde. Menigmaal leidde de florerende handel tot conflicten met concurrerende landen en voornamelijk met Engeland. Diverse oorlogen braken onder andere om deze reden uit. De rol van de vloot was in de zeventiende eeuw zodoende van wezenlijk belang. Een sterke vloot was noodzakelijk om de handelsbelangen te beschermen. In deze thesis speelt de rol van de Nederlandse vloot tijdens de zeventiende eeuw een grote rol. Bijzondere aandacht gaat daarbij uit naar de tactiek die er tijdens de eerste twee oorlogen tussen de Republiek en Engeland op zee werd toegepast en de instructies die er door het landsbestuur werden uitgegeven met betrekking tot vlootzaken. De vraag is welke invloed de instructies hebben gehad op het verloop van de eerste twee oorlogen met Engeland? In de Eerste Engelse Oorlog (1652-1654) is bewezen dat de Engelsen een nieuwe vloottactiek, het linievaren voerden, die door de Nederlanders pas later werd ingevoerd. Hierdoor had de Engelse vloot een groot voordeel, naast de grotere schepen de Engeland had. Gedurende de Tweede Engelse Oorlog werd het linievaren pas door de Nederlanders als officiële vloottactiek geïntroduceerd. Dit was zeer bevorderlijk voor de vuurkracht van de Nederlandse oorlogsschepen. Onder aanvoering van Johan de Witt werden er diverse vlootbouwprogramma’s opgezet. De Nederlandse vloot kon zich nu meten aan die van Engeland. De Tweede Engelse Oorlog eindigde in het voordeel van de Republiek der Nederlanden. De voornaamste redenen hiervoor waren echter niet alleen de modernisering van de vloot en het invoeren van een nieuwe tactiek, maar een tweetal rampen die zich in Engeland voordeden. Door het uitbreken van een pestepidemie en een grote brand in Londen, kwam de Engelse overheid in grote financiële problemen. Oorlog voeren was daardoor financieel niet meer op te brengen voor Engeland. De Nederlandse vloot kon hiervan profiteren, met als gevolg dat bij de beroemde tocht van Chatham een deel van de Engelse vloot werd vernietigd.