Cinema. Een onderzoek naar de structuur van het innovatiesysteem in de Nederlandse filmindustie en de invloed van onderlinge verhoudingen in dit systeem op de adoptie van digitale distributie- en vertoningstechnologie

De Nederlandse filmindustrie staat voor een grote uitdaging van grootschalige technologische innovatie: digitalisering van distributie- en vertoningtechnologie. Digitalisering in de filmindustrie is al tijden aan de gang en gaat geenszins zonder problemen. Spelers in de industrie lijken hierbij van elkaar afhankelijk en daarom wordt de adoptie van digitale cinema in dit onderzoek onderzocht onder invloed van veranderende onderlinge verhoudingen tussen spelers in de industrie. De volgende vraag staat hierbij centraal: Hoe is het innovatiesysteem van digitale filmdistributie en filmvertoning in de Nederlandse filmindustrie opgebouwd en hoe wordt de adoptie van digitale cinema beïnvloed door de (veranderende) onderlinge verhoudingen tussen de spelers in dit systeem en de factoren die op deze veranderingen van invloed zijn? In dit onderzoek wordt ernaar gestreefd de partijen die de adoptie van digitale cinema beïnvloeden te identificeren en hun (veranderende) onderlinge verhoudingen, evenals de factoren die hier op van invloed zijn inzichtelijk te maken. Door middel van literatuurstudie wordt het theoretisch kader geschetst, waarin ingegaan wordt op verschillende typen technologische innovaties. Hierbij wordt digitale cinema als discontinue product- en procesinnovatie getypeerd. Hiernaast wordt op de diffusietheorie van Rogers (1995) en de innovatiesysteem benadering van Lundval (1992) en Edquist (1997) ingegaan. Dit theoretisch kader vormt de basis voor het onderzoek. Ook wordt aan de hand van literatuurstudie een conceptueel kader geschetst van het onderzoeksveld. Zo wordt de structuur van de industrie in kaart gebracht, evenals de basismechanismen en verhoudingen hierin. Hiernaast komen de implicaties van digitalisering voor de structuur aan de orde en wordt aandacht besteedt aan drie financieringsopties: individuele financiering, financiering door middel van een integrator en collectieve financiering. Het theoretisch kader en het conceptuele kader vormen de basis voor het kwalitatief empirisch onderzoek. Op grond van de literatuurstudie zijn een aantal verwachtingen gesteld. Vier van deze verwachtingen gaan in op de door Rogers (1995) gegeven kenmerken van technologische innovaties die de houding van de potentiële adopter kunnen beïnvloeden, namelijk het relatief voordeel, de complexiteit, de aansluitbaarheid en de waarneembaarheid. De andere verwachtingen behandelen de innovatiesysteem benadering en betreffen onderlinge relaties in het systeem, knelpunten bij de adoptie van digitale cinema vanuit het systeem en de institutionele invloed in het systeem. In het kwalitatief empirisch onderzoek wordt voortgebouwd op het uit de literatuurstudie verkregen theoretisch en conceptueel kader en worden de verwachtingen nader onderzocht. Hierbij wordt gebruik gemaakt van semigestructureerde interviews in combinatie met een expertinterview. Hierbij zijn vragen opgesteld aan de hand van het theoretisch en conceptueel kader. Tijdens het onderzoek is gebruik gemaakt van een iteratief proces en is tijdens het onderzoek steeds meer kennis verkregen en herhaaldelijk analyse uitgevoerd. Hierbij is de vragenlijst eveneens op verschillende momenten aangepast, onder invloed van de verkregen inzichten evenals onder invloed van veranderende situaties in het onderzoeksveld. Aan de hand van de interviews, die voortbouwen op de literatuurstudie, is het innovatiesysteem van digitalisering van filmdistributie en –vertoning in de Nederlandse filmindustrie in kaart gebracht en zijn de onderlinge invloeden van spelers in dit systeem, evenals de bepalende factoren en processen onderzocht. Zo zijn de knelpunten bij de adoptie van digitale cinema aan het licht gebracht en wordt inzicht verkregen in de manier waarop in de Nederlandse filmindustrie omgegaan wordt met technologische innovatie.