Een vergelijkend onderzoek van de organisatie van het middenkadermanagement van een civiel ziekenhuis en van een militair veldhospitaal

Sinds het ontstaan van ons huidige gezondheidszorgsysteem in de loop van de 20e eeuw is er al kritiek op het ziekenhuismanagement. De meest gehoorde kritiek bestaat uit afstemmingsproblemen, gebrekkige en trage communicatie en onduidelijke besluitvorming. Het doel van dit onderzoek is een bijdrage te leveren aan het inzicht in de inrichting van management op middenkaderniveau, van ziekenhuizen. Dit wordt gedaan door literatuuronderzoek en een analyse van de verschillen in de inrichting van het middenkadermanagement. Hierbij worden een civiel ziekenhuis en een militair veldhospitaal met elkaar vergeleken. Voor deze vergelijking is gekozen omdat medisch specialisten, die werkzaam zijn in beide organisaties, aangeven dat er diverse voordelen te benoemen zijn in het militaire systeem ten opzichte van het civiele ziekenhuis. Dit onderzoek voert een verkenning uit op dit terrein en brengt in kaart wat deze voordelen zijn. Tegelijkertijd is onderzocht wat de voordelen van het civiele ziekenhuis ten opzichte van het militaire veldhospitaal zijn op dit gebied. De analysemethode die in dit onderzoek gebruikt wordt is een sterkte/zwakte-analyse. Er zijn vijf beoordelingscriteria gehanteerd te weten; kernactiviteiten, levering, contact met externen, werken in teamverband en leiderschap. Er zijn voor dit onderzoek vijf specialisten geïnterviewd die werken of gewerkt hebben binnen beide organisaties. Ook is er vanuit elke organisatie een manager geïnterviewd. De sterke en zwakke punten van het civiele ziekenhuis en het militaire veldhospitaal zijn uitgewerkt aan de hand van de vijf beoordelingscriteria en zijn vervolgens met elkaar vergeleken. Daarnaast hebben alle respondenten een schematische weergave van beide organisaties getekend, die ook met elkaar is vergeleken. Uit het onderzoek kan geconcludeerd worden dat een schematische weergave van een organisatie geen bijdrage levert aan de duidelijkheid van de interne structuur. Het is belangrijker om duidelijk onderlinge afspraken te maken over waar de diverse verantwoordelijkheden liggen. Ook is het belangrijk om inzicht te hebben in de werkzaamheden die anderen binnen de organisatie uitvoeren. Het civiele ziekenhuis heeft een democratische werkwijze. Op deze manier hebben de medewerkers invloed in de besluitvorming, maar de weg naar een besluit duurt vaak erg lang. Het militaire veldhospitaal hanteert het systeem waarin overleg plaatsvindt, maar de manager is eindverantwoordelijk en zal zo nodig een beslissing nemen. Men omschrijft dit als situationeel leiderschap. Dit verkort de overlegtijd aanzienlijk. In het militaire veldhospitaal hebben medisch specialisten meer autonomie in hun werkzaamheden en hebben zij minder te maken met bureaucratie en regelgeving. Dit bevordert de arbeidssatisfactie voor de specialisten. Ook voelen zij zich meer verantwoordelijk en daardoor ook meer betrokken bij de organisatie. De conclusies uit dit onderzoek leiden tot de volgende aanbevelingen: - Binnen een organisatie moet men duidelijke afspraken maken over de afbakening van functiegebieden en verantwoordelijkheden. Hierdoor ontstaat er meer inzicht in de interne organisatie en weten de medewerkers beter op elkaar in te spelen. Ook voorkomt dit langdurig overleg. - Zorg voor autonomie op de werkvloer. Medewerkers raken hierdoor meer betrokken bij hun werkzaamheden en bij de organisatie. Dit heeft een positief invloed op de resultaten die de organisatie levert alsmede op de arbeidssatisfactie van de medewerkers. - Beperk zo veel mogelijk bureaucratie en regelgeving. Dit verhoogt de efficiëntie van de organisatie en de arbeidssatisfactie van de medewerkers. - Het is aan te bevelen om medewerkers te betrekken bij andere functiegebieden binnen de organisatie. Dit zorgt, naast meer afwisseling in de werkzaamheden, voor meer betrokkenheid bij de organisatie, doordat men meer inzicht krijgt in de interne organisatie. - Meer inzicht in budget zorgt ervoor dat medewerkers kostenefficiënter te werk gaan. Het is aan te bevelen om dat binnen een organisatie te bewerkstelligen. - Betrek de medewerkers bij externe problematiek en zoek gezamenlijk naar een oplossing. Hierdoor wordt de kennis binnen een organisatie optimaal benut. Bovendien komt dit ten goede aan de interne samenwerking. - Besteed als management aandacht aan het werken in teamverband. Dit komt ten goede aan de arbeidssatisfactie van de medewerkers en aan de productiviteit van de organisatie; omdat men meer inzicht heeft in andere werkvelden kan men beter op elkaar inspelen en denkt men mee over oplossingen buiten het eigen werkgebied. - Het management moet zorgen voor meer inzicht in haar werkzaamheden en de daarbij behorende contacten die worden onderhouden. Wanneer er meer inzicht is in deze werkzaamheden van het management, dan zijn de medewerkers meer betrokken en ook sneller geneigd om mee te denken over mogelijke oplossingen voor problemen die er spelen. - Managers binnen civiele ziekenhuizen zouden opgeleid moeten worden op het gebied van situationeel leidinggeven. - Militaire commandanten met geneeskundige verantwoordelijkheid dienen meer inzicht te hebben in de overlegcultuur van de Nederlandse gezondheidszorg.