Welzijn voor ouderen na de WMO: wel of niet aanbesteden?

In januari 2007 is de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) in Nederland ingevoerd. Het maatschappelijk doel van de WMO is ‘meedoen’, met andere woorden de overheid wil dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen leven en wonen. Om dit te realiseren is een passend aanbod van welzijnsvoorzieningen op lokaal niveau nodig. Dit vraagt om een goede samenwerking tussen organisaties binnen het lokale netwerk van zorg en welzijn. Door de overheid is vastgesteld dat voorzieningen die op een potentiële markt te verkrijgen zijn, moeten worden aanbesteed. Dit zal de concurrentie tussen partijen versterken waardoor de financiële middelen efficiënter kunnen worden besteed. De verwachting is echter dat concurrentie niet bevorderlijk zal zijn voor de gewenste samenwerking tussen partijen. Je kunt je dus afvragen of aanbesteding zal bijdragen aan het tot stand brengen van een passend aanbod van welzijnsvoorzieningen. Dit leidt tot de volgende vraagstelling: Vraagstelling ‘Wat zijn de gevolgen van de aanbesteding in het kader van de WMO binnen de Gemeente Eindhoven voor de samenwerking tussen lokale actoren in de organisatie en uitvoering van welzijn voor ouderen’. Methode van onderzoek Het onderzoek heeft plaatsgevonden binnen de Gemeente Eindhoven. Er zijn interviews gehouden en documenten bestudeerd bij de volgende organisaties: • De gemeente Eindhoven; de gemeente voert de regie bij de invoering van de WMO. • Zorgorganisaties (Vitalis WoonZorg Groep en SVVE); beide zijn zorgorganisaties binnen de sector verpleging en verzorging en hebben een toenemend aanbod van welzijnsvoorzieningen voor ouderen in de wijk. • Welzijn Eindhoven; dit is een welzijnsinstelling met een breed aanbod aan welzijnsvoorzieningen voor ouderen. • GGD Brabant Zuidoost; de GGD is in het kader van de WMO betrokken bij diverse projecten. • Stichting overleg van ouderenorganisaties; OVO behartigt de belangen van ouderen in Eindhoven. Resultaten en conclusie Uit de resultaten blijkt dat de gemeente Eindhoven ervoor heeft gekozen welzijn voor ouderen niet aan te besteden. Het grootste deel van het WMO-geld via beleidsgestuurde contractfinanciering (BCF) naar één organisatie gaat, Welzijn Eindhoven. BCF is een vorm van subsidieverstrekking waarbij de gemeente, in vergelijking met gewone subsidies, meer invloed kan uitoefenen op de gewenste resultaten. Tevens is gebleken dat genoemde organisaties nog niet in een netwerk samenwerken ten behoeve van een passend aanbod van welzijn voor ouderen. Na de invoering van de WMO zijn er door de gemeente wel meerdere initiatieven genomen (zoals de Woonservicezones en het Signaleringsnetwerk) waarmee de samenwerking tussen organisaties in de wijk kan worden bevorderd. Deze initiatieven zijn echter niet het gevolg van de huidige wijze van aanbesteding maar een aanpak om de WMO-doelstellingen van de gemeente te realiseren. Voor zorgorganisaties is de eenzijdige subsidieverstrekking richting Welzijn Eindhoven wel aanleiding geweest om een bestuurlijk overleg met de gemeente te initiëren. Daarnaast is Vitalis bezig om haar positie in de wijk te verbeteren. Beide initiatieven moeten ertoe leiden dat het welzijnsaanbod voor de gemeente zichtbaar wordt, waardoor de gemeente zorgorganisaties als logische partners bij de uitvoering van welzijn gaat beschouwen. Aanbeveling De gemeente heeft aangegeven meer partijen te willen betrekken bij de uitvoering van welzijn voor ouderen en hierbij tot een meer rechtvaardige verdeling van financiële middelen komen. Maar welke vorm van financiering is hierbij het meest passend. In het slot van dit onderzoek wordt een combinatie van aanbesteding en BCF geadviseerd. BCF wordt aanbevolen voor die welzijndiensten waarbij samenwerking belangrijk is om tot een passend aanbod te komen. Voor welzijnsdiensten waarbij concurrentie juist een positieve invloed heeft op de kwaliteit en de prijs is het advies om aan te besteden conform het Besluit aanbestedingsregels voor overheidsopdrachten (Bao).