Marktwerking in de zorg; Contracteren of integreren?

Het onderwerp van dit afstudeeronderzoek zijn verschillende samenwerkingsvormen tussen zorgverzekeraars en ziekenhuizen; samenwerking op basis van contracten met onderlinge concurrentie en integratie waarbij zorgverzekeraars een risicodragend belang neemt in een ziekenhuis. Aanleiding voor dit onderzoek is de oprichting van de zorgcoöperatie van het Vlietland ziekenhuis met deelname van zorgverzekeraar DSW. Daarnaast lijken meerdere nieuwe vormen van samenwerking in de zorgmarkt te ontstaan. Doelstelling- en probleemstelling Het doel van dit onderzoek is het doen van aanbevelingen aan zorgverzekeraar over hoe de relatie met ziekenhuis vormgegeven kan worden zonder dat kwaliteit en toegankelijkheid in het geding komt. Gedurende het onderzoek staat de volgende vraag centraal; Wat zijn de mogelijkheden en beperkingen betreffende de kwaliteit en toegankelijkheid van zorg voor zorgverzekeraars in hun strategische keuzes om een risicodragend belang te nemen in ziekenhuizen, selectiever gaan contracteren of een voorkeursaanbieders of investeringsrelatie met ziekenhuizen aan gaan? Methodologie Om de probleemstelling te beantwoorden is kwalitatief onderzoek uitgevoerd. Er is uitgebreid literatuuronderzoek gedaan en 10 semi-gestructureerde interviews zijn afgenomen. Vijf daarvan waren met zorgverzekeraars, één met een ziekenhuis en vier met zorgexperts vanuit de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg, de Nederlandse Vereniging voor Ziekenhuizen, Prismant en Roland Berger. Vervolgens zijn de theorie en resultaten met elkaar geconfronteerd en zijn er aanbevelingen gedaan. Resultaten Selectieve zorginkoop, het aangaan van investeringsrelatie en/of voorkeursrelatie of het nemen van risicodragend belang in ziekenhuizen hebben effecten op de kwaliteit en toegankelijkheid van zorg. Factoren die een rol spelen liggen gelegen in de afhankelijke relatie tussen zorgverzekeraars en ziekenhuizen, de onderlinge transactiekosten, de mate van contracteerflexibiliteit van de organisatie en bedreigingen voor uitsluiting van concurrentie. Zeggenschap in ruil voor investeren in een ziekenhuis, wat leidt tot een stewardship benadering op basis van vertrouwen, biedt niet aantoonbaar meer kansen voor de kwaliteit en toegankelijkheid van zorg dan investeren op basis van contracten, een agency benadering, en dus zonder zeggenschap in een ziekenhuis. Zeggenschap brengt daarentegen ten opzichte van geen zeggenschap beperkingen met zich mee op het gebied van transactiekosten en mededinging. Vanwege de noodzaak van een flexibele organisatie met uitwijkmogelijkheden voor contractering van andere ziekenhuizen en goede relaties met ziekenhuizen kan geconcludeerd worden dat samenwerken op basis van contracten in tegenstelling tot verticale integratie de voorkeur heeft in de huidige zorgmarkt.