Cultuur & Ondernemen binnen de verstandelijk gehandicaptenzorg, maar over de landsgrenzen heen!

De Nederlandse gezondheidszorg is de laatste jaren aan veel veranderingen onderhevig geweest. Een grote verandering is de invoering van marktwerking door de overheid. Door de marktwerking worden instellingen gedwongen om effectiever, efficiënter en zich meer ondernemend op te stellen, willen zij overleven in de sector. Wat het ondernemerschap betreft kunnen de zorgondernemers zich opstellen als manager, innovator, marktzoeker of risiconemer. De verschillende ondernemersrollen zijn ook terug te vinden in de cultuur van de onderzochte instellingen. Cultuur is een veel omvattend begrip, maar kan omschreven worden als: ‘De gemeenschappelijke verstandhouding van leden en de belanghebbenden bij het bedrijf’. Een gevalideerde onderzoeksmethode om de cultuur binnen een instelling te onderzoeken is het Organizational Culture Assessment Instrument (OCAI-model). Doordat ondernemerschap binnen de verstandelijke gehandicaptenzorg niet meer vastomlijnd is, kunnen Nederlandse zorgondernemers wellicht ook zorg en diensten aan gaan bieden in Vlaanderen. Maar hierbij zullen cultuurverschillen tussen Nederlandse en Vlaamse organisaties een rol gaan spelen. Daarom is in getracht de volgende vraag te beantwoorden: Met welke cultuurverschillen dient een Nederlandse instelling voor verstandelijk gehandicapten rekening te houden wanneer deze zorg of diensten wil gaan verlenen in Vlaanderen? Uit theoretisch en empirisch onderzoek blijkt dat Nederlandse instellingen meer dan Vlaamse instellingen gefocust zijn op de marktcultuur. Door de invoering van de marktwerking in de Nederlandse verstandelijke gehandicaptensector blijken de Nederlandse instellingen zich meer te richten op concurrerend marktleiderschap en de concurrentie de loef af steken. De Vlaamse instellingen hebben daarentegen meer een interne focus waarbij de hiërarchie- en familiecultuur een belangrijkere rol spelen Wanneer de cultuur binnen de Vlaamse organisaties terugvertaald wordt naar de daarbij behorende ondernemersrollen blijken de Vlaamse organisaties zich nog niet te richten op de ondernemersrol van marktzoeker, zij focussen zich daarentegen nog voornamelijk op de managersrol. Een interne focus, waarbij gebruik gemaakt wordt van stabiliteit en beheersbaarheid en van flexibiliteit en vrijheid van handelen. Om met de cultuurverschillen om te gaan zal de Nederlandse zorgondernemer in moeten zien dat anderen met evenveel recht andere waarden kunnen hebben dan dat hijzelf heeft. De zorgondernemer moet inzien dat de waarden die hij heeft ten opzichte van Vlamingen te maken kunnen hebben met het verschil in nationale cultuur, beroepscultuur en de verschillende omgeving. Het echt leren omgaan met cultuurverschillen zal de zorgondernemer echter pas leren als hij zich heeft gevestigd in Vlaanderen. Maar cultuur en ondernemen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.