Kwaliteitsverbetering en betekenisgeving

De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) vraagt sinds enkele jaren externe prestatie-indicatoren uit bij Nederlandse ziekenhuizen. Met deze uitvraag beoogt zij zowel op afstand toezicht te houden als de ziekenhuizen intern aan te zetten tot kwaliteitsverbetering. Het alleen opvragen van indicatoren leidt niet automatisch tot kwaliteitsverbetering. Ziekenhuizen moeten zich deze indicatoren eigen maken en ze toepassen alvorens dit leidt tot kwaliteitsverbetering. Het zodanig eigen maken van externe prestatie-indicatoren zodat het resulteert in kwaliteitsverbetering wordt internaliseren genoemd. Dit begrip is enkele jaren geleden in de context van externe prestatie-indicatoren geïntroduceerd en er is nog weinig onderzoek naar gedaan. In dit onderzoek wordt het internaliseren van de externe prestatie-indicator pijn na operatie van de IGZ onderzocht. De volgende probleemstelling is geformuleerd: “Wat betekent het internaliseren van de externe prestatie-indicator pijn na operatie voor het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (OLVG) te Amsterdam?” Om antwoord op deze vraag te kunnen geven, is een kwalitatief onderzoek uitgevoerd bij de unit Orthopedie van het OLVG. Het OLVG is een topklinisch ziekenhuis in de binnenstad van Amsterdam. Door middel van een documentanalyse, interviews en aan de hand van een vragenlijst is het internaliseren van de indicator pijn na operatie van de IGZ in deze casestudy onderzocht. Uit het onderzoek blijkt dat de indicator van de IGZ heeft aangezet tot kwaliteitsverbetering. De externe indicator is geïnternaliseerd door het ontwikkelen van een pijnprotocol, managementrapporten en het inpassen van het meten van de pijnscores in de dagelijkse praktijk van de verpleegkundigen. Aan het bed van de patiënt ontstaat een kwaliteitscyclus die erop gericht is de pijn van de patiënt zoveel mogelijk te controleren en te verlichten. De verpleegkundigen noteren de pijnscores in het verpleegkundig dossier en de pijnscores worden op een later moment ingevoerd in het Ziekenhuis Informatie Systeem (ZIS). De ingevoerde gegevens vormen de basis voor sturing vanaf het macroniveau richting het microniveau en maken onderdeel uit van de kwartaalgesprekken tussen de Raad van Bestuur en het unitmanagement. Op zowel micro- als macroniveau in de organisatie lijkt de indicator tot op zekere hoogte de betekenis van internaliseren te krijgen. In de verschillende Knowledge Assets (KAs) die betekenisgeving en kennisconversie beïnvloeden, wordt volgens de geïnterviewden bijna gelijk voorzien. Om de kwaliteit van zorg rondom pijn na operatie te verbeteren en de indicator meer te laten internaliseren, wordt aanbevolen in managementrapportages op aandoeningenniveau te voorzien. Hiermee wordt kwaliteitsverbetering mogelijk doordat zorgprocessen rondom specifieke aandoeningen geanalyseerd en verbeterd kunnen worden (eerste feedbackcylcus). Op basis van dit onderzoek wordt daarnaast geadviseerd verder onderzoek te doen naar het verband tussen betekenisgeving en kwaliteitsverbetering. Op basis van de kennisconversiecyclus is vastgesteld tot op welk niveau de indicator nu internaliseert. Het is echter onduidelijk of het verder voorzien in de KAs leidt tot kwaliteitsverbetering, en daarmee tot het verder internaliseren van de externe prestatie-indicatoren.