Beloning als stimulans bij Korsakov

Het tokensysteem is een gedragstherapie die gebaseerd is op operante conditionering. Er wordt hierbij een verband gelegd tussen een prikkel en een reactie. Het tokensysteem is vooral bedoeld om kinderen positief te belonen. In de pilot van de afstudeeropdracht „Beloning als stimulans bij Korsakov‟ is het tokensysteem toegepast binnen een intramurale zorginstelling met korsakovbewoners. Het syndroom ontstaat in westerse samenleving als een gevolg van overmatig drinken met weinig voedselopname waardoor er te weinig vitamines worden ingenomen. Het gevolg hiervan is dat er een ontsteking in de hersenen ontstaat, die bij te laat ingrijpen zich ontwikkelt in een syndroom van Korsakov. Er blijven hierbij cognitieve stoornissen over. Bij deze cognitieve stoornissen gaat het om een combinatie van geheugenstoornissen en executieve stoornissen. De geheugenstoornissen geeft een korsakov patient vooral problemen met het expliciete geheugen: het opslaan, vasthouden en terughalen van herinneringen. De executieve stoornissen geven voornamelijk problemen bij het initiatief nemen, plannen, organiseren en inzicht in de eigen situatie. Het impliciete geheugen is echter nog intact. Het gebrek aan initiatief nemen en het niet „kunnen willen‟ zorgt ervoor dat een korsakovbewoner nog maar weinig activiteiten onderneemt. Dankzij het intacte impliciete geheugen is de korsakovbewoner nog leer- en trainbaar. Dit geeft de mogelijkheid om aan de hand van een tokensysteem een Korsakovbewoner te „trainen‟ en daarmee gewenst gedrag te belonen. In het verleden heeft er een onderzoek met het tokensysteem plaatsgevonden waar ook Korsakovbewoners bij betrokken waren. Hieruit is gebleken dat de korsakovbewoners door hun geheugenstoornissen niet de meest aangewezen personen zijn voor een dergelijke benadering. Echter, de laatste jaren worden Korsakovbewoners steeds vaker bij elkaar op een afdeling gezet en zijn de verzorgenden gespecialiseerd in het omgaan met Korsakovbewoners. Gezien de nieuwe inzichten wordt er een pilot opgezet om het tokensysteem bij Korsakovbewoners in de huidige setting te testen. Gedurende zes weken heeft er bij 27 Korsakovbewoners van één afdeling een pilot plaatsgevonden met het tokensysteem. Uit de pilot is gebleken dat het tokensysteem weliswaar werkt maar niet bij iedere Korsakovbewoner. De resultaten uit het onderzoek waren onvoldoende om de conclusie te trekken bij welke bewoner het wel werkt en bij welke bewoner niet. Het vermoeden was dat de geheugenstoornissen hier de oorzaak van waren. Aanvullend hebben er daardoor tien interviews met de contactverzorgenden van de bewoners plaatsgevonden. Tijdens het onderzoek is de rol van de verzorgenden cruciaal gebleken. Zij nemen veelal de regie van de bewoner over en hun motivatie heeft een positief effect op de bewoners. Onduidelijk is gebleken of het effect van het tokensysteem door het systeem zelf ontstaan is of door de interveniërende rol van de verzorgenden. Uit de interviews kwam naar voren dat de verzorgenden enthousiast zijn over het tokensysteem maar met voorwaarden: het moet op de individu afgestemd zijn, het moet voor langere tijd toegepast worden en vooral simpel blijven. Hiermee wordt bedoeld dat er niet teveel verschillende activiteiten en beloningen tegelijk in het tokensysteem moeten worden opgenomen. Aangezien het succesvol implementeren van een interventie regelmatig fout loopt, is de interventie met behulp van het Concerns Based Adoption geïmplementeerd. Het Concerns Based Adoption Model is gericht op het proces van de implementatie. Het bestaat uit een vragenlijst met 35 items die aan de verzorgende wordt voorgelegd. De antwoorden worden in een grafiek geanalyseerd en deze geeft de betrokkenheid van de verzorgende weer. Aan de hand van de analyse van deze vragenlijst kan de implementatiebewaker de implementatie bijsturen. De resultaten van dit onderzoek leiden tot een aantal praktische aanbevelingen voor de toepassing van het tokensysteem bij intramurale Korsakov bewoners.