Internalisering: een brug tussen kwaliteitsverbetering en publieke verantwoording

De stelselherziening in de zorgsector heeft onder andere geleid tot (gereguleerde) marktwerking in de zorgsector. Op deze wijze beoogt de overheid meer concurrentie in de zorg te bewerkstelligen. Zo worden zorginstellingen door middel van concurrentie tussen zorgaanbieders gedwongen om de beste kwaliteit zorg te leveren. De overheid controleert de zorginstellingen op afstand waarbij prestatieindicatoren één van de belangrijkste instrumenten zijn. Het implementeren van prestatie-indicatoren in de ziekenhuissector door de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) leidt niet automatisch tot kwaliteitsverbetering van zorgprocessen. De basisset prestatie-indicatoren voor ziekenhuizen moet door de organisaties werkend worden gemaakt ten behoeve van interne kwaliteitsverbetering. Dit proces heet het internaliseren van externe prestatie-indicatoren. Over het proces van internalisering van externe prestatie-indicatoren in ziekenhuizen en de beïnvloedende factoren bestaat nog onduidelijkheid. In dit onderzoek wordt het internaliseringsproces van externe prestatie-indicatoren onderzocht aan de hand van de IGZ indicator ‘pijn na een operatie’. De onderzoeksvraag luidt als volgt: Wat zijn bevorderende en belemmerende factoren in het internaliseringsproces van de IGZ indicator ‘pijn na een operatie’ op de afdeling Orthopedie / Chirurgie in een Nederlands algemeen ziekenhuis? Om de probleemstelling te beantwoorden is een kwalitatief onderzoek uitgevoerd op de afdeling Orthopedie / Chirurgie van een algemeen ziekenhuis in Nederland. Het ziekenhuis heeft een duidelijke regionale en streekfunctie. Het acteert in een matige tot redelijk sterke concurrerende omgeving. Het beddenhuis heeft een omvang tussen de 250 en 500 bedden. In het onderzoek is gebruik gemaakt van verschillende methoden als documentanalyse, interviews en observaties. Uit het onderzoek blijkt dat het ziekenhuis in het voorgaande jaar een nieuw pijnbeleid heeft neergezet. Mede geïnitieerd door de komst van een nieuwe maatschap Anesthesie. Onderdeel van het pijnbeleid is de ingevoerde meetsystematiek om bij patiënten de pijn na een operatie te meten. De registratie vindt plaats middels pijnformulieren. De resultaten worden ingevoerd in een Excelbestand. Het internaliseringsproces van de IGZ indicator ‘pijn na een operatie’ wordt verder vormgegeven door het aanstellen van aandachtsvelders ‘pijn’. Van de onderzochte externe factoren lijkt met name de fors toegenomen regeldruk invloed uit te oefenen op het internaliseringsproces. De resultaten zijn tevens geanalyseerd met behulp van het INK-managementmodel. Concluderend kan gesteld worden dat het bestaan van juiste procedures om informatie te verzamelen gecombineerd met duidelijk beschreven taken en verantwoordelijkheden, belangrijke bevorderende factoren zijn in het internaliseringsproces. Aandachtsvelders dienen te fungeren als schakel tussen het management en de werkvloer. Ook dient er niet alleen een leercultuur aanwezig te zijn, maar moet deze tevens op actieve wijze ingevuld worden door middel van structurele feedback en discussie. Voorts blijkt dat het ontbreken van kennis over IGZ indicatoren op de werkvloer en het gebrek aan structurele feedback tussen de diverse disciplines belemmerend zijn in het internaliseringsproces. Tot slot lijkt de veelheid aan indicatoren en regels belemmerend te werken op het internaliseringsproces van externe prestatie-indicatoren.