Kennis is macht

De informatiepositie van de Tweede Kamer ten opzichte van de regering is voor de stuurgroep parlementaire zelfreflectie een belangrijk aandachtspunt omdat deze in grote mate zwak genoemd kan worden. Bewindslieden als ministers en staatssecretarissen hebben doordat zij dichter bij de uitvoering van beleid staan en de beschikking hebben over een groot specialistisch ambtelijk apparaat een kennis- en informatievoorsprong op leden van de Tweede Kamer. Kamerleden maken voor het controleren van de regering gebruik van tal van informatiebronnen, waarvan de hoorzitting er één is. Het instrument hoorzitting wordt door de organisatie van de Tweede Kamer als een belangrijk instrument gezien waarmee de Tweede Kamer de informatiepositie ten opzichte van de regering kan versterken. Eind 2009 is begonnen met het uitvoeren van pilots van een nieuw type hoorzitting; de hoorzitting nieuwe stijl. Bij een hoorzitting nieuwe stijl benaderen leden van een Vaste Kamercommissie en ambtenaren van de Tweede Kamer het informatieverwervingsproces op een manier die lijkt op de manier van werken bij parlementair onderzoek. De hoorzitting wordt inhoudelijk op een analytische manier voorbereid door de leden van de Vaste Kamercommissie en de ondersteunende staf met de doelstelling op een bedachtzamere en bewustere manier informatie te verzamelen ter voorbereiding op een beleidsdebat met een bewindspersoon. Dit onderzoek kijkt naar hoe het instrument hoorzitting verbeterd kan worden en verder kan bijdragen aan het versterken van de informatiepositie van de Tweede Kamer ten opzichte van de regering. De hoorzitting wordt binnen de Tweede Kamer aangeduid als een instrument waarbij Kamerleden op een rationele manier het informatieverwervingsproces benaderen. Rationeel handelen bij hoorzittingen is belangrijk omdat men op die manier het eigen kennis- en informatieniveau kan verhogen maar het is tevens van belang dat begrepen wordt dat het handelen van betrokkenen gekenmerkt wordt als politiek handelen van zowel Kamerleden als genodigden. Kamerleden en genodigden hebben in de informatieverwervende arena, die de hoorzitting is, tevens eigen doelstellingen die voortkomen uit de belangen van de eigen partij of organisatie. De informatie waar naar gezocht wordt kan voor Kamerleden een strategische functie hebben om hun eigen machtspositie en invloed binnen het parlement te versterken. Een hoorzitting staat daarnaast niet alleen in het teken van het inwinnen van informatie voor Kamerleden maar is ook een arena waarin vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties Kamerleden proberen te beïnvloeden. De organisatiedoelstellingen en belangen van genodigden 3 worden uitgedragen en zo wordt geprobeerd de besluitvorming omtrent een bepaalde beleidsthematiek te beïnvloeden. Voor het verbeteren van het instrument hoorzitting is het van belang dat betrokken actoren de hoorzitting op een serieuze, bedachtzame en bewuste manier benaderen, zodat op die manier het maximale uit het instrument gehaald kan worden. Op die manier kan de informatievoorziening voor Kamerleden worden geoptimaliseerd. Belangrijk daarbij is te begrijpen dat het inwinnen van informatie voor Kamerleden niet alleen een proces is van rationeel handelen maar ook van politiek handelen van Kamerleden en genodigden. Hierdoor kan het informatieverwervingsproces een ambigu karakter krijgen. Om het informatieverwervingsproces tijdens hoorzittingen te optimaliseren is het belangrijk dat Kamerleden en genodigden hun onderlinge relatie onderhouden en dat betrokkenen zich bewust zijn van de functie van het instrument en welke vormen het instrument kan aannemen. Daarnaast is het managen van verwachtingen bij betrokkenen belangrijk omdat op die manier de verwachtingen van actoren op elkaar worden afgestemd. Een geoptimaliseerd informatieverwervingsproces bij hoorzittingen kan zodoende leden van de Tweede Kamer sterker doen staan ten opzichte van de regering.