Er was eens….

In deze thesis wordt onderzocht hoe sprookjes in het algemeen, en het sprookje Beauty en het Beest in het bijzonder, zich hebben ontwikkeld van een mondeling naar een literair en visueel sprookje, aan de hand van de volgende centrale onderzoeksvraag: Op welke wijze heeft het sprookje Beauty en het Beest zich ontwikkeld van een mondeling sprookje naar een literair en visueel sprookje? Hoe zijn de gevonden ontwikkelingen te verklaren door veranderingen in de maatschappij en techniek? In dit onderzoek wordt gebruik gemaakt van de theorie dat sprookjes onlosmakelijk zijn verbonden met de samenleving waar ze uit voorkomen. In navolging van de oproep in het werk van deze onderzoekers, wordt in dit onderzoek speciaal aandacht besteed aan de maatschappelijke context van de geanalyseerde versies. Een verklaring voor de gevonden verschillen wordt gezocht in maatschappelijke factoren (feminisme, socialisatie en educatie, multiculturalisme, massamedia en commercie) en de ontwikkeling van techniek en diverse trends in de maatschappij. Mondelinge volksverhalen circuleren al duizenden jaren in verschillende culturen. Zij dienden vooral als sociaal symbolische handeling om een gemeenschapsgevoel tussen mensen uit verschillende stammen te creëren en als middel om natuurlijke en sociale fenomenen te interpreteren en te begrijpen. De volksverhalen uit verschillende culturen vermengden zich langzaam met elkaar en verspreidden zich over de hele wereld. De inhoud van deze verhalen was vooral verbonden met de belevingswereld van de lage klassen, zoals boeren. Vanaf de zestiende eeuw, maar vooral vanaf de zeventiende eeuw in Frankrijk, werden de volksverhalen gebruikt als basis voor literaire sprookjes. Deze sprookjes dienden als een middel voor vermaak aan het hof en als kapstok voor didactische lessen voor kinderen uit de hogere klassen. Uit de analyse van vier literaire versies en drie filmversies van Beauty en het Beest kwam naar voren dat het sprookje tijdens de overgang van een mondeling naar een literair en visueel genre een aantal wezenlijke veranderingen heeft ondergaan. Het ontstaan van een literair genre, en de daarbij behorende nieuwe doelgroep van de bourgeoisie en aristocratie, zorgden voor de vervanging van personages uit de lagere klassen door personages uit de hogere klassen. Het feminisme speelde vooral een rol bij de representatie van het personage Beauty. De invloed van socialisatie en educatie was te zien in de aanpassing van de verhaallijn, zodat deze geschikt werd voor kinderen. Vaak was er sprake van de toevoeging van een didactische moraal. Multiculturalisme bleek geen enkele invloed te hebben op de verhaallijn en de invloed van commercie en massamedia was pas echt goed zichtbaar bij de overgang naar een nieuw medium: de film. Deze maatschappelijke factor had vooral invloed op de verhaallijn, die moest worden aangepast om aan de verwachtingen van het publiek te voldoen. Technologische ontwikkelingen hadden invloed op zowel de vorm als de inhoud van Beauty en het Beest. De inhoud veranderde vooral door de toevoeging van nieuwe karakters en subplots en de vorm veranderde door de nieuwe mogelijkheden van nieuwe media. Tot slot beïnvloeden diverse trends de vorm van Beauty en het Beest. In de beginfase van het genre maakten vrouwelijke auteurs gretig gebruik van de mogelijkheid om kritiek op de sociale stand van zaken te verweven in het verhaal. Het ontstaan van de jeugdliteratuur zorgden voor een bloei in boekverkoop en een grote populariteit van lezen. Het ontstaan van nieuwe soorten media resulteerde in een voorkeur voor het maken van filmversies.