Anne Frank

Voor mijn scriptie heb ik onderzoek gedaan naar Anne Frank in Japan. Eerder onderzoek naar de populariteit van Anne Frank in Japan had bij verschillende wetenschappers, namelijk Goodman en Miyazawa (1995) en Buruma (2003), tot de conclusie geleid dat Japan Anne Frank had toegeëigend als slachtoffer. Zij veronderstellen dus dat de populariteit van Anne Frank in Japan in relatie staat tot de Japanse omgang met hun oorlogsverleden. Mijn onderzoeksvraag luidt daarom: Hoe is in Japan het beeld van Anne Frank verbonden met de oorlogsherinneringen? Dit heb ik onderzocht voor de periode van 1952, wanneer de eerste vertaling van Anne’s dagboek in Japan verschijnt, tot heden. De bronnen die ik voor mijn onderzoek heb gebruikt vallen onder de categorie van de populaire cultuur. Ik heb gekeken naar de Japanse vertalingen van Anne’s dagboek, Japanse anime en manga over Anne Frank en de Japanse kerkgemeenschap Sei Iesu Kai die zich bezig houdt met het verspreiden van het levensverhaal van Anne Frank. Bij het bestuderen van mijn bronnen heb ik steeds een methode onderverdeeld in drie aspecten voor ogen gehad, namelijk productie, inhoud en publiek. Allereerst heb ik literatuuronderzoek gedaan om een completer beeld te krijgen op de Japanse omgang met het oorlogsverleden. In de literatuur komen twee visies op de Japanse omgang met het oorlogsverleden naar voren. De eerste visie meent dat Japan zichzelf ziet als slachtoffer, en zijn eigen oorlogsmisdaden en verantwoordelijkheden ontkent. De tweede visie meent dat de Japanse omgang met het oorlogsverleden niet eenduidig te kenmerken is, omdat in de samenleving verschillende opvattingen heersen die in de naoorlogse periode een wisselende populariteit hadden onder de bevolking. Goodman, Miyazawa en Buruma hebben bij hun conclusie over de Japanse toe-eigening van Anne Frank als slachtoffer duidelijk de eerste visie over de Japanse omgang met het oorlogsverleden gebruikt. In mijn onderzoek heb ik rekening gehouden met mogelijk meerdere en wisselende perspectieven in Japan op het oorlogsverleden, en de relatie met het beeld van Anne Frank. Daarbij komt in alle literatuur naar voren dat de Japanse samenleving in de naoorlogse periode werd gekenmerkt door een pacifistische ideologie, die daarmee los staat van een bepaalde Japanse visie op het oorlogsverleden. Mijn bronnenonderzoek heeft de conclusies van Goodman, Miyazawa en Buruma niet bevestigd. Lange tijd werd helemaal geen verband gelegd naar het Japanse oorlogsverleden, en was er enkel toe-eigening door identificatie met Anne Frank of door het overeenkomen van het Japanse pacifisme en de vredesboodschap die uit Anne’s dagboek en levensverhaal werd gepresenteerd. Pas in de jaren negentig zien we in de bronnen veel verwijzingen naar het Japanse oorlogsverleden opkomen. In veel gevallen wordt uit het Japanse oorlogsverleden geen slachtofferrol gepresenteerd, maar wordt openlijk gesproken over de rol van Japan als agressor. Goodman, Miyazawa en Buruma hebben te veel gefocust op één stroming in de Japanse samenleving, die de slachtofferrol opeist. Ze hebben niet gelet op de stromingen in Japan die wel de vredesideologie aanhingen, maar dit eveneens deden op basis van Japans eigen oorlogsmisdaden. De toe-eigening van de vredesboodschap die uit Anne’s dagboek of Anne’s levensverhaal wordt gepresenteerd in Japan, staat voor het belangrijkste deel los van de stroming die het eigen slachtofferschap benadrukt.