Een onderzoek naar de beeldvorming in de historische miniserie Bernhard, schavuit van Oranje

De laatste tien jaar is er op het gebied van koningsdrama’s een opwaartse trend te ontdekken. Toch lijkt in Nederland onderzoek naar de content van dergelijke drama’s nog in de kinderschoenen te staan en zich voornamelijk te richten op de kant van de receptie; hoe worden dramaseries ontvangen door het publiek en welke invloed kan een serie uitoefenen op de kijker. Hierbij wordt zelden stil gestaan bij de daadwerkelijke beelden die getoond worden. Beeldvorming speelt daarbij een belangrijke rol. In dit onderzoek ligt de focus op het eerste niveau van beeldvorming; de materialiteit, de concrete beelden van de serie Bernhard, schavuit van Oranje. Hierbij wordt aangenomen op basis van de media-effect theorieën dat beelden en teksten een effect hebben op het publiek, wat eventueel resulteert in bepaalde gedragingen en mogelijkerwijs het publiek beïnvloedt. Genre speelt daarbij een belangrijke rol. Het genre van deze serie is hybride is, er is zowel sprake van een historische miniserie als een docudrama. De miniserie is gebaseerd op een historische figuur en op gedramatiseerde gebeurtenissen uit de recente geschiedenis van het Nederlandse Koninklijkhuis en in het bijzonder uit het leven van prins Bernhard van Lippe-Biesterfeld. Er is bij het onderzoek gebruik gemaakt van de WOW-methode, een narratieve analyse. Het onderzoek toonde aan dat in de historische miniserie het controversiële leven van prins Bernhard voor de makers van de serie uitermate geschikt was voor het maken van een koningsdrama. De makers portretteren prins Bernhard als een groot verhalenverteller die meer dan eens een loopje met de waarheid neemt en worstelt met het heersende normen- en waardepatroon. Naast de controversiële kant van Bernhard wordt er in de serie ook nadruk gelegd op de emotionele onderlinge banden tussen de verschillende leden van de koninklijke familie. Herkenbare onderwerpen en thema’s worden gedramatiseerd om zo een brug te slaan tussen de kijker en het koningshuis. Er wordt door de makers een tweezijdig beeld van het personage van Bernhard geschetst wat eveneens leidt tot het tweezijdige beeld dat het publiek te zien krijgt. Uiteindelijk blijft de kijker achter met de vraag wat de eventuele waarheid zou zijn achter het personage van Bernhard. Hierdoor wordt het leven van Bernhard in nevelen gehuld. Bernhard, schavuit van Oranje speelt in op de behoefte van de kijker die benieuwd is naar het leven van de koninklijke familie achter de paleisdeuren. De serie draagt in belangrijke mate bij aan de beeldvorming over prins Bernhard en de koninklijke familie. Het biedt de kijker een alternatief beeld naast het beeld dat officiële instellingen bieden van ‘one happy familie’.