De klokkenluider van Rotterdam

Het leven van de gastarbeiders in Rotterdam ging niet over rozen. De meeste woonden met velen in te kleine pensions. Ze sliepen in stapelbedden op kamers die onhygiënisch en niet brandveilig waren. Daar kwam bij dat ze de Nederlandse taal niet of nauwelijks machtig waren, waardoor ze moeite hadden hun weg te vinden in de bureaucratische Nederlandse samenleving. Met de problemen die de buitenlandse werknemers hierdoor ondervonden, konden ze echter nergens terecht. Voorlichtingspunten waren mondjesmaat aanwezig. Het waren voor Nelly Soetens en haar toenmalige partner voldoende redenen om de situatie niet langer op zijn beloop te laten. In 1969 richtten ze het Aktiekomitee Pro Gastarbeiders (AKPG) op. Deze actiegroep streed tot 1993 voor een positieverbetering van de gastarbeiders. De comitéleden wilden dat de buitenlandse werknemers evenals de autochtone Rotterdammers als eersterangs burgers werden behandeld en gelijke rechten kregen. Het AKPG pakte uiteenlopende problemen op om actie op te voeren. Het streed niet alleen voor de verbetering van de huisvestingssituatie, maar startte met Nederlandse taallessen en cursussen, probeerde zowel de buitenlandse als de autochtone Rotterdammers zo goed mogelijk over elkaar te informeren, vervulde een welzijnsfunctie en stelde alles in het werk om in politieke kringen betere rechten af te dwingen. De drie belangrijkste pilaren van het comité waren de taallessen, de spreekuren en vanaf 1977 het jongerenwerk. Vanuit die activiteiten destilleerde de actiegroep problemen waarmee de gastarbeiders kampten. Wanneer een zekere thematiek bij meerdere buitenlandse arbeiders voorkwam, stapte het naar de gemeente Rotterdam en andere betrokken instellingen om verandering van de situatie te eisen. Van bezettingsacties tot lawaaidemonstraties, het Aktiekomitee Pro Gastarbeiders haalde alles uit de kast om de stadsbestuurders en verantwoordelijken tot actie te bewegen. In hoeverre dat is gelukt, is de centrale vraag in deze master thesis. Het Aktiekomitee Pro Gastarbeiders kan worden gezien als een sociale beweging. In de sociale wetenschappen is veel onderzoek gedaan naar sociale bewegingen. Ook de resultaten ervan zijn steeds vaker onderwerp van onderzoek. Toch is het sociologen nog niet gelukt een heldere theorie te ontwikkelen om te bepalen in hoeverre een beweging succesvol is geweest en welke factoren daarop van invloed waren. Door diverse case studies te bestuderen, is er echter wel degelijk een werkbaar succesmodel te herleiden. Op basis daarvan was het mogelijk van het onderzoek naar het AKPG een case study op zich te maken. Succes bleek meetbaar door te bepalen in hoeverre de sociale beweging haar doelstellingen heeft bereikt. Bovendien konden drie belangrijke factoren worden afgeleid die van invloed zijn op dat succes. Een sociale beweging moet voldoende politieke mogelijkheden hebben, over een sterke organisatiestructuur beschikken en de verspreide ideeën moeten aansluiten bij de gevoelens die in de samenleving heersen, kortweg framing genaamd. In deze master thesis is het succesmodel aan de hand van een analyserend geschiedverhaal op het Aktiekomitee Pro Gastarbeiders geprojecteerd. Alle factoren tezamen blijken aan elkaar gekoppeld en door elkaar heen te lopen. In 1993 komen uiteindelijk alle eindjes weer bij elkaar.