Als één schaap over de dam is, durft de rest niet meer Een kwalitatief onderzoek naar de mediarepresentatie van de islamitische politica Kauthar Bouchallikht

In dit onderzoek is een casestudy uitgevoerd naar de mediarepresentatie van Kauthar Bouchallikht, de eerste moslima in de Tweede Kamer met een hoofddoek. Haar kandidatuur en Kamerlidmaatschap vinden plaats in een context van de multiculturele samenleving, met polarisatie en kritiek tegenover moslims in Nederland. Zij wordt dan ook fel bekritiseerd, onder andere vanwege haar banden met de Moslimbroederschap en haar aanwezigheid bij een pro-Palestina-demonstratie. Deze kritiek past in een breder patroon, waarin minderheden op kandidatenlijsten en in de Tweede Kamer regelmatig in opspraak komen. De wijze waarop Bouchallikht door de media wordt gerepresenteerd, zegt mogelijk iets over de publieke discoursen die bestaan over moslims en specifieker islamitische politici in de Nederlandse samenleving. In eerdere onderzoeken werd al geconcludeerd dat moslims in de westerse media op negatieve wijze worden geportretteerd en in verband worden gebracht met negatieve thema’s. Naar de perspectieven van moslima’s op de representatie van islamitische politici is in de Nederlandse context nog geen onderzoek gedaan. Met dit onderzoek is getracht dat hiaat op te vullen. Daarbij zijn twee onderzoeksvragen opgesteld: Hoe wordt Kauthar Bouchallikht gerepresenteerd tijdens interviews met haar in de Nederlandse media? En: Hoe geven Nederlandse moslima’s betekenis aan de representatie van Kauthar Bouchallikht in de Nederlandse media? Om een antwoord te kunnen formuleren op de vragen, zijn een kwalitatieve inhoudsanalyse van drie mediafragmenten en semigestructureerde diepte-interviews met veertien moslima’s uitgevoerd. Uit de inhoudsanalyse is gebleken dat Bouchallikht wordt gerepresenteerd als een slachtoffer van discriminatie en uitsluiting. Ondanks deze tegenslagen zet zij zich in voor het klimaat en gelijkwaardigheid, waardoor zij wordt neergezet als iemand met een voorbeeldfunctie voor jongeren en vrouwen. Haar geloof blijft opvallend vaak op de achtergrond. Uit de interviews bleek dat de moslima’s veel waarde hechten aan een politicus met een gelijke religie, omdat zij verwachten dan beter vertegenwoordigd te kunnen worden. Ze hoopten dat Bouchallikht zou zorgen voor positieve verandering in zowel de maatschappij als de Tweede Kamer en dat haar aanwezigheid zou leiden tot een positiever beeld van de islam in de samenleving. Die verwachting werd echter gedwarsboomd door de negatieve representatie van Bouchallikht in de media. De moslima’s plaatsten deze situatie in een breder verhaal, waarin moslims in de westerse media altijd op een negatieve manier worden neergezet. Door de negatieve berichtgeving over Bouchallikht zijn de moslima’s nog wantrouwender tegenover de media en de Nederlandse samenleving. Het lijkt erop dat polarisatie in de hand wordt gewerkt, terwijl met het kandideren van minderheden juist wordt gepoogd de samenwerking te bevorderen.