Is de sociale koopwoning te redden?

In het verleden is de maximale bovengrens voor sociale nieuwbouw koopwoningen statisch vastgesteld op € 200.000,-. Echter, als gevolg van marktwerking zorgt het voortdurend handhaven van deze vastgestelde grens ervoor dat er niet genoeg sociale koopwoningen worden ontwikkeld en dat de kwaliteit van deze woningen achteruitgaat. De overheid stimuleert gemeenten middels een experiment de verkoopprijs van sociale koopwoningen te verhogen in hun woningbeleid. De bovengrens voor deze verhoging is vastgesteld op de maximale huidige NHG-grens van € 355.000,- (Rijksoverheid, 2021). Dit onderzoek verkent dat probleem door de maatregel te vergelijken met theoretische en praktische aspecten. Het beoogt te bepalen in hoeverre verwacht kan worden dat de maatregel het gewenste effect zal hebben, met als centrale vraag: ‘Op welke wijze draagt de Nationale Hypotheek Grens als sturingselement bij aan de adoptie van sociale ‘goedkope’ koopwoningen in nieuwbouw?’ In dit onderzoek is aan de hand van een beleidsevaluatie van het experiment ‘Koppelen grens sociale koopwoningen aan de NHG-grens’ in kaart gebracht in hoeverre dit instrument momenteel wordt toegepast door middel van enquêtes binnen de G40-gemeenten, en op welke manier lokale overheden het experiment uitvoeren. Op basis van deze bevindingen zijn aanbevelingen geformuleerd om het beleid met betrekking tot sociale koopwoningen te verbeteren. Uit het onderzoek blijkt dat de maatregel beoogt om de grens voor een sociale koopwoning dynamisch te maken, zodat de betaalbaarheid de marktomstandigheden volgt (zij het met een afslag op de maximale NHG-grens). In de praktijk hanteren gemeenten verschillende benaderingen van de maatregel, wat resulteert in een variabele effectiviteit op lokaal niveau. Gemeenten geven unaniem aan deel te nemen aan het experiment, omdat een koopwoning van € 200.000,- onrealistisch is en onvoldoende kwaliteit biedt voor een sociale koopwoning. De belangrijkste reden voor gemeenten om deel te nemen is om projecten daadwerkelijk uitgevoerd te krijgen. Hiermee volgen gemeenten het landelijke beleid van de overheid en streven ze naar ‘betaalbaar wonen’ als gemeenschappelijk doel.