Wetenschapscreatie en -gebruik: een proces van veranderingen

Wetenschappelijke informatie is onderhevig aan veranderingen van buitenaf. Dit kan niet ontkend worden. Niet alleen wijzigt het karakter van wetenschappelijke noties zodra mensen besluiten dit te gebruiken. Onder meer selectie- en interpretatieprocessen zijn daar een oorzaak voor. Bovendien kunnen externe ideeën al een effect hebben tijdens de productie van wetenschappelijke producten. Een wetenschappelijk instituut waarvan de producten zowel in de productie- als de gebruiksfase een duidelijke vertaling ondergaan, is het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Dat bevestigt dit onderzoek naar de omgang van rapporten en persberichten van het SCP door pers en beleidsmedewerkers. Ten eerste blijkt hieruit dat hun gebruik van wetenschappelijke producten door de logica van hun werkzaamheden beïnvloed wordt. Beleidsmedewerkers stemmen hun werk af op het huidige beleid. Met name informatie die dit beleid ondersteunt, nemen zij af. Factoren als het aanbod van ander nieuws, het criterium van nieuwswaarde en het proces van framing daarentegen bepalen voortdurend het werk van journalisten. Door bijvoorbeeld informatie in een frame te zetten, proberen journalisten dit aantrekkelijk en begrijpelijk te maken voor hun lezers. Onder meer de plaatsing van wetenschappelijke feiten binnen een human interest context en het relateren van wetenschappelijke bevindingen aan een bestaand nieuwsfeit vallen onder het proces van framing. Ten tweede bekrachtigt dit onderzoek het vertalingsmodel van Erik Snel (1996). Dit model gaat van een actief wetenschapsgebruik uit. Met andere woorden: personen bepalen zelf hoe ze met wetenschappelijke informatie omgaan. De wetenschap heeft daar weinig invloed op. Zowel journalisten als beleidsmedewerkers bijvoorbeeld selecteren die gegevens die zij nuttig achten. Gevolg daarvan is dat deze gegevens in een nieuwe context terechtkomen. Tot slot onderstreept dit onderzoek de bewering van Snel (1996) dat de nietwetenschappelijke wereld haar invloed kan uitoefenen binnen de wetenschap. In tegenstelling tot Snels onderzoek laat deze hier echter zien hoe een dergelijke invloed dan precies gebeurt. Snel laat dit na en richt zich vrijwel alleen op het gebruik van wetenschappelijke eindproducten. Bij het SCP komt die invloed van buitenaf aan de oppervlakte als de beleidswereld een onderzoeksopdracht door het SCP laat uitvoeren. Beleidsmedewerkers geven dan voorafgaand aan en tijdens de uitvoering van het onderzoek hun wensen en eisen door. Het SCP kan er vervolgens voor kiezen deze over te nemen. Ook tijdens besprekingen over het persbericht kan de communicatieafdeling van het ministerie het SCP overtuigen om wijzigingen door te voeren in de inhoud of de opmaak van het persbericht. Kortom, wetenschappelijke informatie ondergaat niet alleen veranderingen als het onderdeel van een eindproduct is. Tevens tijdens de productie van wetenschappelijke ideeën en feiten en voorafgaand aan de productiefase kan er een vertaalslag plaatsvinden.